Wielki Post

Czas Wielkiego Postu to droga miłosierdzia, która wiedzie nas ku świętom Zmartwychwstania Pańskiego. Jest to czas szczególnie intensywnej pracy duchowej, kiedy Bóg przemienia nasze serca w myśl słów proroka Ezechiela I dam wam serce nowe i ducha nowego tchnę do waszego wnętrza, odbiorę wam serce kamienne, a dam wam serce z ciała (Ez 36,26)

Co to jest Wielki Post i ile trwa?

Środa Popielcowa rozpoczyna w Kościele Katolickim trwający 40 dni okres Wielkiego Postu. Pierwsze wzmianki o poście przed Świętami Wielkanocnymi znajdujemy u Tertuliana, który wspominał o poście trwającym dwa dni. Według świadectwa Dionizego Aleksandryjskiego, w III wieku post trwał już tydzień, a od soboru nicejskiego (325 r.) – czterdzieści dni. Jednocześnie obchody Paschy rozłożone zostały na trzy dni. Ze względu na to, że niedziele nie mogły być dniami pokutnymi, od VII wieku Wielki Post rozpoczyna Środa Popielcowa.

Jest to czas przygotowania do Świąt Paschalnych. W liturgii milknie radosne „Alleluja” (zastępuje je aklamacja “Chwała Tobie, Królu wieków” albo “Chwała Tobie, Słowo Boże”) i hymn „Chwała na wysokości Bogu”(śpiewany jedynie w czasie przypadających w Wielkim Poście uroczystości, np. św. Józefa – 19 marca, czy Zwiastowania Pańskiego – 25 marca). Ołtarzy nie przyozdabia się kwiatami, zaś gra na instrumentach muzycznych dozwolona jest tylko w celu podtrzymania śpiewu. Kapłani przywdziewają fioletowy kolor szat liturgicznych. Rozpoczyna się rozważanie męki Jezusa, czas zadumy i refleksji. Hymny liturgiczne w bardzo przejmujący sposób wyrażają istotę tego okresu: Dałeś nam przykład, o Jezu, czterdziestu dni umartwienia; aby w nas ducha odnowić, wymagasz postu i skruchy

Okres pokuty w Kościele katolickim jest specjalnym czasem ćwiczeń duchowych. W parafiach odbywają się rekolekcje wielkopostne oraz wyjątkowe nabożeństwa wielkopostne, w czasie których rozważa się mękę i śmierć Jezusa, czyli Droga Krzyżowa i Gorzkie Żale. To czas liturgii pokutnej i pielgrzymek o charakterze pokutnym. W tym czasie wierzący podejmują dobrowolne wyrzeczenia, jak post i jałmużna. To czas intensywniejszej modlitwy. A to wszystko ma służyć przygotowaniu wiernych do najważniejszego święta chrześcijan, jakim jest Wielkanoc.

Jak się obchodzi Wielki Post?

Czas Wielkiego Postu składa się z sześciu niedziel — ostatnia z nich to Niedziela Palmowa (Niedziela Męki Pańskiej), która rozpoczyna Wielki Tydzień. Okres Wielkiego Postu jest czasem bezpośredniego przygotowania katechumenów do chrztu, stąd niedziele Wielkiego Postu są skoncentrowane właściwie na trzech głównych tematach: chrzest, pokuta i Męka Pańska. Na każdy dzień Wielkiego Postu przewidziany jest odrębny formularz mszalny oraz teksty czytań mszalnych, co zachowało się właściwie od VIII wieku. W Wielki Czwartek, który kończy współcześnie czas Wielkiego Postu, przed południem celebrowana jest w kościołach katedralnych Msza Krzyżma, podczas której poświęca się olej Krzyżma i inne oleje używane później podczas udzielania sakramentów oraz do namaszczania katechumenów i chorych.

Czwarta niedziela Wielkiego Postu – jest zwana niedzielą „Laetare”. Nazwa „Laetare” pochodzi od pierwszych słów łacińskiej antyfony na wejście, czytanej na początku mszy świętej: Laetare, Ierusalem… (Wesel się, Jeruzalem…). W liturgii to dzień radości z powodu zbliżającego się już Zmartwychwstania. W tym dniu kapłani mogą użyć w czasie mszy św. ornatu koloru różowego a ołtarz można przystroić kwiatami.

Natomiast od piątej Niedzieli Wielkiego Postu zasłania się krzyże i obrazy. Zwyczaj ten był znany i praktykowany już w XIII w. Krzyże były wówczas bardzo bogato ozdabiane klejnotami i drogimi kamieniami na znak zwycięstwa i chwały Zbawiciela. Postać Chrystusa wyrażała nie tyle umęczonego, co zwycięskiego Zbawiciela, często w szatach królewskich, ze złotą koroną na głowie. Dlatego zasłaniano go na czas rozważań męki i ukrzyżowania Chrystusa. Zwyczaj zasłaniania krzyża i obrazów, decyzja Konferencji Episkopatu Polski, obecnie został zachowany w dwóch ostatnich tygodniach Wielkiego Postu. Zasłony z krzyży zdejmuje się po liturgii wielkopiątkowej, a z obrazów – przed rozpoczęciem Wigilii Paschalnej.

Szósta niedziela Wielkiego Postu jest zwana Niedzielą Palmową. Rozpoczyna się czas Wielkiego Tygodnia. W tym dniu obchodzi się pamiątkę uroczystego wjazdu Chrystusa do Jerozolimy, święci się palmy przyniesione przez wiernych oraz odczytuje opis Męki Pańskiej.

Wielkopostna nadzieja

Oto idziemy do Jerozolimy – idziemy za naszym przewodnikiem, którym jest Jezus Chrystus, Syn Boga Żywego, nasz Pan i Zbawiciel. Kluczem dla naszej drogi, dla drogi wiary jest przyjęcie wiarygodności Bożych słów i powierzenie siebie Bogu. Jezus jako nasz przewodnik w wierze, rzeczywiście wchodzi w całą walkę duchową, którą od zarania dziejów toczy ludzkość i w której po wielokroć przegrała. W drodze wielkopostnej towarzyszy nam Maryja, Matka Bolesna i Matka Nadziei. To jej zawierzamy tę drogę, prosząc o to, by był to rzeczywiście czas przemiany serca i otwartości na drugiego człowieka.

Maryjo nasza Pani i Królowo, Matko rozwiązująca węzły życiowe,
obecna pośród pielgrzymującego Kościoła,
pokornie cię prosimy prowadź nas drogą wiary w Jezusa Syna Bożego.
Maryjo, Matko naszego zawierzenia, naucz nas patrzeć oczami Jezusa,
aby On był światłem na naszej drodze.