Czy w Wigilię jest post?

Słowa „Kolędy dla nieobecnych” bardzo dobrze oddają czas wigilii Bożego Narodzenia. Jest to czas związany z oczekiwaniem i nadzieją oraz pojednaniem i miłością.

Tradycja postu wigilijnego

Z dawnych przekazów wiemy, że nasi przodkowie nie mogli sobie pozwolić na co dzień na jedzenie do syta. Większość tak naprawdę ucztowała jedynie w czasie świąt. Ale i wtedy nie wszystkich stać było na mięso czy drogie potrawy. Wigilia nie była obchodzona jako święto, a z jedzeniem takiego rarytasu jak mięso, czekano do Bożego Narodzenia. Dlatego na wigilijnym stole przez całe wieki najczęściej gościły potrawy tanie i łatwo dostępne, takie jak kapusta, groch czy suszone grzyby nazbierane jesienią.

Głównym celem postu jest przygotowanie ciała i przede wszystkim ducha, na głębsze przeżycie nadchodzących świąt. Temu służy czas Adwentu, radosnego i pobożnego oczekiwania na przyjście Jezusa. W tym czasie wierni podejmują również wiele dodatkowych praktyk, takich jak uczynki miłosierdzia, jałmużna i modlitwa.

Aż do 1983 roku w Kościele powszechnym w wigilię obowiązywał post jakościowy i ilościowy. Właśnie wtedy został wprowadzony nowy Kodeks Prawa Kanonicznego, który złagodził przepisy dotyczące praktyki postu. Uznano, że dzień poprzedzający Boże Narodzenie nie powinien być traktowany jako dzień pokuty. Zmiany te potwierdził II Synod Plenarny w Polsce, a dokładną wykładnię przekazali biskupi w liście Episkopatu Polski skierowanym do wiernych w 2003 roku. Od tego momentu w wigilię nie musimy pościć – tego dnia nie trzeba już ograniczać posiłków (zniesiono post ilościowy tego dnia) i można jeść mięso (zrezygnowano z postu jakościowego).

Mimo, że oficjalnie w tym dniu nie ma postu, to jednak większość rodzin zachowuje postny charakter tego dnia. Nie możemy zapomnieć, że wieczerza wigilijna jest związana z duchowym oczekiwaniem na narodziny Jezusa. Istotne jest również to, że post w wigilię jest formą solidarności z ubogimi oraz wezwaniem do otwartości na osoby samotne. Post w wigilię ma również czysto praktyczne znaczenie. O wiele lepiej smakuje sama kolacja wigilijna, po dniu pełnym wyrzeczenia.

Pierwsza gwiazdka – kolację wigilijną czas zacząć

Wigilia Bożego Narodzenia jest jednym z najbardziej rodzinnych świąt. To moment spotkania i przeznaczenia swego czasu dla bliskich osób. Tradycyjnie wigilię rozpoczyna się po zmroku, kiedy na niebie pojawi się pierwsza gwiazda, która ma nam przypomnieć Trzech Mędrców idących za jej blaskiem. My również w sposób duchowy podążamy do Betlejem.

Następnym momentem kolacji jest wspólna modlitwa, która rozpoczyna się śpiewem kolędy i odczytaniem fragmentu o narodzeniu Jezusa z Ewangelii św. Łukasza. Po chwili modlitwy wszyscy dzielą się poświęconym opłatkiem, który leży na sianku przypominając nam o tym, że Maryja położyła Jezusa w żłobie. Dzielenie się opłatkiem jest też nawiązaniem do Eucharystii i pierwszych wieków chrześcijaństwa, gdy pobłogosławiony chleb przynoszono do domów. W wielu regionach Polski opłatkiem dzieli się również ze zwierzętami domowymi. Poświęcony opłatek, który przełamujemy z innymi jest również znakiem pojednania i przebaczenia, które przynosi Nowonarodzony.

Kolejnym stałym elementem, którego nie może braknąć w czasie wigilii jest puste miejsce przy stole. Przypomina nam ono nie tylko o tych, których zbrakło wśród nas, ale jest też gotowością do przyjęcia, każdego kto zapuka do drzwi naszego domu. W tym dniu nikt nie powinien czuć się samotny. Jest to wyraz chrześcijańskiej miłości oraz polskiej gościnności i otwartości.

12 potraw wigilijnych

To jeden z najbardziej charakterystycznych elementów polskich świąt Bożego Narodzenia. Liczba nie jest przypadkowa, lecz jest nawiązaniem do dwunastu Apostołów lub miesięcy w roku. Choć w zależności od regionu i zamożności liczba potraw na stole może się różnić. A oto tradycyjne postne potrawy wigilijne:

1. Wigilijny barszcz czerwony z uszkami – klasyczna zupa czerwona z pierożkami nadziewanymi grzybami lub kapustą.
2. Pierogi – pierogi z pysznym nadzieniem, najczęściej na polskich stołach goszczą te z serem i ziemniakami oraz z kapustą i grzybami.
3. Kutia – potrawa składająca się z kaszy pęczak z dodatkiem miodu, orzechów, suszonych owoców i przypraw.
4. Karp – pieczony lub smażony karp, często podawany w galarecie lub w towarzystwie warzyw.
5. Sernik – ciasto na bazie sera, z delikatnym smakiem i kremową konsystencją.
6. Makowiec – świąteczne ciasto w formie rolady z nadzieniem z maku, orzechów i bakalii.
7. Piernik – ciasto miodowe o korzennym smaku.
8. Kluski z makiem – kluski makaronowe z dodatkiem maku i rodzynek.
9. Krokiety z kapustą i grzybami – zawijane ciasto naleśnikowe z nadzieniem z kapusty i grzybów, obtoczone w jajku i bułce tartej i usmażone.
10. Ryba po grecku – ryba duszona w warzywach, często w sosie pomidorowym.
11. Kapusta z grochem – kapusta gotowana z grochem i suszonymi grzybami.
12. Kompot z suszu – kompot przygotowany z suszonych owoców.

Kolacja, która jest czuwaniem

Sama nazwa wigilii nawiązuje do liturgicznej wigilii – czyli czuwania w wieczór poprzedzający święto. Przedłużeniem uroczystej kolacji jest wspólny śpiew kolęd oraz pastorałek, które też są bogactwem kultury i przywiązania do tradycji chrześcijańskiej. W tym dniu nie zapominamy również o obdarowaniu się prezentami, które znajdujemy pod wcześniej przystrojoną choinką. Zwieńczeniem czuwania jest wspólne wyjście na Mszę św. pasterską, która przypomina nam, że pierwsi Jezusa przywitali ubodzy pasterze. W ten sposób rozpoczyna się czas świętowania Bożego Narodzenia, które trwa oktawę, czyli osiem dni, poprzez które wspominamy wydarzenia związane z przyjściem Boga na świat.

Pozostaje nam tylko zaprosić się do wspólnego świętowania tajemnicy wcielenia Syna Bożego, gdyż Słowo ciałem się stało i zamieszkało wśród nas. J 1, 14